Jednym z przywilejów pracowników zatrudnianych na umowę o pracę jest prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego. To prawo niezbywalne – pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca odebrać, np. w ramach upomnienia czy nagany. Teoretycznie w czasie dni wolnych pracownik jest wyłączony z obowiązku dyspozycyjności względem pracodawcy i może spędzać urlop w dowolny sposób. Teoretycznie też, w ciągu roku pracownikowi przysługuje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego, zależnie od stażu wynikającego z zatrudnienia i nauki. Jednak jak się okazuje, urlop w pracy nie jest „świętością” i w niektórych sytuacjach może ulec skróceniu. Poznaj zatem podstawowe zasady udzielania urlopów pracowniczych.
Jak ustalić wymiar urlopu wypoczynkowego?
Aby ustalić pełny wymiar urlopu wypoczynkowego należy obliczyć udokumentowany staż pracy wraz z okresami nauki. Poszczególne etapy edukacji nie ulegają zsumowaniu, a w rezultacie:
- za ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej można doliczyć 3 lata
- za ukończenie średniej szkoły zawodowej można doliczyć 5 lat
- za ukończenie liceum ogólnokształcącego można doliczyć 4 lata
- za ukończenie szkoły policealnej można doliczyć 6 lat
- za ukończenie studiów można doliczyć 8 lat
Jeśli łączny okres nauki i pracy wynosi mniej niż 10 lat, wówczas pracownik na pełnym etacie może wybrać 20 dni w ciągu roku.
Jeśli łączny okres nauki i pracy wynosi co najmniej 10 lat, pracownikowi przysługuje 26 dni wolnych.
W jaki sposób pracownik może odebrać przysługujące mu dni urlopu?
Urlop w pracy to niezbywalny przywilej pracownika, ale często również kłopot dla pracodawcy. Zakład pracy powinien ustalić plan urlopowy z uwzględnieniem wniosków pracowników oraz konieczności zachowania normalnego funkcjonowania działalności. Natomiast pracownik może wybrać od razu wszystkie przysługujące mu dni wolne lub podzielić urlop „na raty”. Pracodawca powinien wziąć pod uwagę, że przynajmniej jedna część urlopu pracownika musi obejmować co najmniej 14 dni kalendarzowych w jednym ciągu.
Kiedy urlop w pracy może ulec skróceniu?
Choć każdy pracodawca powinien bezwzględnie przestrzegać prawa pracownika do urlopu, są sytuacje kiedy może wezwać go do powrotu do pracy. Odwołanie „wakacji” jest możliwe, gdy zajdą okoliczności, których pracodawca nie mógł przewidzieć przed udzieleniem urlopu pracownikowi oraz gdy jego obecność jest niezbędna do utrzymania prawidłowego toku pracy.
Ponadto urlop w pracy może ulec skróceniu wówczas, gdy pracownik wraca do pracy po nieobecności spowodowanej np. urlopem bezpłatnym, urlopem wychowawczym, odbywaniu służby wojskowej, aresztowaniu lub pobycie w więzieniu. Wówczas ustala się tzw. urlop proporcjonalny.
Warto również wiedzieć, że urlop nabywany jest „z góry”, tj. dnia 1 stycznia każdy pracownik otrzymuje prawo do 20 lub 26 dni wolnych w ciągu roku. Ta zasada nie obejmuje osób zatrudnionych po raz pierwszy, które nabywają prawo do 1/12 urlopu dopiero po przepracowaniu każdego miesiąca.
